हातमा हुने एक्जीमा (एक प्रकारको छालामा लाग्ने चिलाउने खालको रोग)लाई हातको डर्माटिस पनि भनेर चिनिन्छ । विश्वको लगभग १० प्रतिशत मानिसहरु यो समस्याबाट गुज्रीरहेको हुन सक्छ । एक्जीमा विभिन्न कारणबाट हुन्छ शरीरमा हुने आन्तरिक गडबढी, शृंगार तथा रसायनिक पदार्थबाट हुने प्रतिक्रिया तथा एर्लजीबाट एक्जीमा हुन सक्छ । सरसफाइको काम गर्ने, क्याटरिङमा काम गर्ने, कपाल काट्ने, क्लिनिकमा काम गर्ने तथा मेकानिकल काम गर्ने व्यक्तिहरुमा एक्जीमा हुने सम्भावना बढी हुन्छ । चिलाउने तथा दुख्ने यो रोग सरुवा रोग नभए पनि रोगीको विभिन्न क्षेत्रमा यसले प्रभाव पार्दछ । बिरामीले हातले काम गर्न नसक्नु, अरुको अगाडि देखाउन नसक्नु तथा आफै देखेर घृणा लागेर आउनु यो रोगको प्रमुख समस्या हो जसले गर्दा बिरमीको जीवनमा प्रत्यक्ष असर पार्दछ ।
हातमा हुने एक्जीमाले औँला तथा हातको अगाडि र पछाडी दुवैमा असर गर्दछ । सामान्य चिलाइबाट सुरुवात हुने एक्जीमा समयमा उपचार नगरे डरलाग्दो समस्याको रुपमा देखा पर्दछ । सुरुमा हातका औँलाको कापमा चिलाउने, रातो पानीका दानाहरु देखा पर्दछन् र पछि यो फुट्ने तथा सुनिने र दुख्ने हुन्छ । विभिन्न कारणले इन्फेक्सन हुन गई छालाको पत्र निस्कने र पुरै हात रातो भएर फुट्ने हुन्छ । हातको एक्जीमा हुने व्यक्तिलाई पाखुरा तथा खुट्टाको एक्जीमा हुने सम्भावना बढी हुन्छ ।
एक्जीमा खासगरी तीन प्रकारले सुरुवात हुन्छ ।
१) चिडचिडाहटबाट हुने एक्जीमा
आफूलाई चिडचिडाहट हने वस्तुको सम्पर्कबाट एक्जीमा सुरु हुन सक्छ । जस्तै रसायनिक पदार्थ, स्याम्पु, तेल इत्यादि । यस्तो एक्जीमा सुरुमा हातको पछाडी देखा पर्दछ र क्रमिक रुपमा अन्य ठाउँमा फैलिदै जान्छ । यदि यस्तो वस्तुहरुसँग दैनिक सम्पर्कमा आउनुपर्ने व्यक्तिलाई एक्जीमा देखा परेमा यी वस्तुहरुको सम्पर्कबाट तुरुन्तै टाढा बस्नुपर्छ अन्यथा समस्या जटिल बन्छ र उपचार सम्भव हुँदैन ।
२) एलर्जीबाट हुने एक्जीमा
कसैलाई कुनै वस्तुबाट हुने एलर्जीबाट पनि एक्जीमा सुरुवात हुन्छ । चिडचिडाहटबाट हुने एक्जीमा जस्तो यो तुरुन्त देखा पर्दैन र यसबाट समयमा नै बच्न सकिन्छ । आफूलाई एलर्जी हुने वस्तुबाट टाढै बस्नाले एलर्जीबाट हुने एक्जीमाबाट बच्न सकिन्छ ।
३) वंशाणुगत एक्जीमा
कुनै व्यक्तिलाई वंशाणुगत कारणले पनि एक्जीमा हुने सम्भावना हुन्छ ।
लक्षणहरुः
एक्जीमाका लक्षणहरु निम्न प्रकारका हुन्छन् ।
१) हात तथा औँलाका कापहरुमा रातो दागहरु देखा पर्नु
२) ती दागहरुसँगै पानीका फोकाहरु निस्कनु
३) फोका आएको ठाउँमा चिलाउनु र दुख्नु
४) छाला सुख्खा भएर जानु र छालाका पत्रहरु निस्कन थाल्नु
५) राता दागहरु देखापरी फुट्न थाल्नु र त्यस्ता ठाउँहरु सुनिन थाल्नु
उपचार:
एक्जीमा तुरुन्तै उपचार गर्न सम्भव हुँदैन तर, विभिन्न चरणको परीक्षण र उपचार गरी यसलाई कम भने गर्न सकिन्छ । चिडचिडाहट र एलर्जीबाट हुने एक्जीमा त्यस्तो वस्तुबाट टाढै रहेर कम गर्न सकिन्छ भने पन्जा लगाएर काम गर्नाले पनि एक्जीमाबाट बच्न सकिन्छ ।
हातलाई प्रशस्त चिसोपना आवश्यकता पर्ने हुनाले मोइस्चराइजरको प्रयोग गर्नु एकदम आवश्यक हुन्छ । त्यस्तै गरी स्टेरलाइज गरिएका मलम लगाएर दुखाई तथा पोलाइलाई कम गर्न सकिन्छ ।
वंशाणुगत एक्जीमा उपचार गर्न गाह्रो हुन्छ तर, विभिन्न प्रविधि प्रयोग गरेर यसलाई कम गर्न सकिन्छ । यस्तो एक्जीमाको उपचार सन् २००८ बाट सुरुवात गरिएको थियो जसमा भिटामिन ‘ए’ लाई प्रयोग गरिन्छ । छालामा विभिन्न सोरियासिसहरुलाई रखिएर बनाइएको क्याप्सुल प्रत्येक दिन एउटा प्रयोग गर्न लगाइन्छ । ६ महिनासम्म लगातार प्रयोग गर्नाले कम्तिमा ५० प्रतिशत जति एक्जीमा कम गर्न सकिने दावी गरिएको छ ।
एजेन्सीको सहयोगमा
अनुवादकः विशाल सापकोटा
प्रतिक्रिया