२०८०, १६ चैत्र शुक्रबार

भानु जयन्ती, पुरस्कार र बागलुङ

    श्रावण २० २०७६ १३:४५

shreeram shrestha baglung
pratik book and stationery center in nuwakot
social securities awareness bidur municipality
bagamati province sanchar registrar office

आदिकवि भानुभक्त आचार्यको २०६औँ जन्मजयन्तीका अवसरमा यसपालि बागलुङ जाने अवसर जुर्यो । यस्तो अवसर जुराइदिएको थियो– धौलागिरि साहित्य प्रतिष्ठान, बागलुङले । नेपाली भाषासाहित्य तथा भाषिक संस्कृतिका संवाहक, भावनात्मक एकीकरणका नायक आदिकविको जन्मजयन्तीका अवसरमा जुरेको यो यात्रा आफैँमा आनन्ददायक थियो । आत्मिक थियो । प्रेमिल थियो ।

धौलागिरि साहित्यि प्रतिष्ठानले भानु जयन्तीको उपलक्ष्य पारेर नेपाली भाषा–साहित्यमा उल्लेखनीय योगदान दिने स्रष्टालाई ‘बम–सरस्वती स्मृति पुरस्कार’द्वारा सम्मानित गर्ने गरेको रहेछ । यसपटक सो प्रतिष्ठानले मलाई चयन उक्त सम्मान ग्रहण गर्न निम्ता गरेको हुनाले म सपरिवार बागलुङ पुगेँको थिएँ ।

काम विशेषले म काठमाडौँ गएको थिएँ । काठमाडौँबाट नुवाकोट अर्थात् घर फ्रर्कने क्रममा स्थानीय लिखु गाउँपालिकाको छहरे बजारमा चिया पिइरहेका बेला मोबाइलको रिङ बज्यो । यसो हेरेँ नौलो अर्थात् नचिनेको नम्बर । फोन रिसिभ गरेँ । धौलागिरि साहित्य प्रतिष्ठान, बागलुङका अध्यक्ष काजीरोशनको फोन रहेछ । उहाँले आफ्नो संस्थाको परिचय दिनुभयो र ‘बम–सरस्वती स्मृति पुरस्कार–२०७६’ मलाई प्रदान गरिने निर्णय भएको जानकारी दिँदै पुरस्कार ग्रहण गर्नका लागि भानु जयन्तीका दिन बागलुङ आउने निम्ता दिनुभयो । उहाँले प्रतिष्ठानको बैठक स्थलबाट नै मलाई फोन गर्नु भएको रहेछ । अप्रत्यासित रूपमा आएको सरप्राइज सूचनाले म नतमस्तक भएँ । कुनै साइनो–सम्बन्ध नभएको संस्था र ठाउँबाट मप्रति देखाएको स्नेह, माया, सद्भावलाई आत्मासात गरी मैले सो पुरस्कारप्रति स्वीकृति जनाएँ । पुरस्कारका लागि म योग्य छु कि छैन ? सोचेँ । भावुक पनि भएँ । यसलाई जीवनको ठूलै अवसर र उपलब्धिको रूपमा लिएँ । नेपाली भाषा–साहित्यको क्षेत्रमा अझ बढी  क्रियाशील बन्ने ऊर्जा मिलेको अनुभव गरेँ ।

बर्सादी दिन । दिनहुँजसोे परिरहेको पानी–झरी । देशका विभिन्न ठाउँमा बाढी–पहिरो गइरहेको समाचार आइरहेको छ । तराई जलमग्न बनिरहेको सुनिन्छ । बागलुङ जाने दिन नजिँकिदै छ । अन्ततः जीवनकी सहयात्री समिता, छोरी साहेरा, छोरा साइरस र मसमेत चार जनाको टोली अर्थात् सपरिवार नै बागलुङ जाने निधो भयो । छोरा–छोरीको स्कुल विदा भएको कारण पनि सपरिवार सहयात्राको अवसर जुर्यो। असार २८ गते बिहान ७ः०० बजे काठमाडौँ, बालाजु, नयाँ बसपार्कमा बागलुङ जाने डिलक्स बसबाट हामी बागलुङतर्फ प्रस्थान गर्‍यौँ।

डिलक्स बस । सिसाका झ्याल–धोका सबै बन्द छन् । एसीबस । प्रचण्ड गर्मीमा राहत मिलेको छ । काठमाडौँको बाटो न हो ठाउँ ठाउँमा जामले खल्लो महसुस हुने । बलतल्ल पुगियो थानकोट । प्रहरीले बसमा चेकजाँच गर्दै गर्दा केही ड्राइफुड र मिनरल वाटर किन्न भ्याएँ मैले । पानी निरन्तर परिरहेकै छ । पहिरोले बाटो अवरुद्ध गर्ला कि भन्ने पीर पनि उस्तै छ मनमा ।

बस आफ्नै रफ्तारमा एकनासले कुदिरहेको छ । धादिङको नौबिसे आएपछि गाडी एउटा होटलको अगाडि रोकियो, बिहानको चिया–खाजाका लागि । हामीले हल्का खाजा खायौँ । ओहो ! कस्तो महङ्गो । झन्डै दोब्बर मूल्य । होइन राजमार्गका यी होटलहरूले किन यस्तो अचाक्ली महङ्गो मूल्य असुलेका होलान् ? कस्तो लुटाह प्रबृत्ति ! तर, गुनासो गर्नु कसलाई ? हामी आफैँभित्र असन्तुष्टी व्यक्त गर्दै बस छिर्‍यौँ। बसले आफ्नो लय समात्यो ।

मलेखुमा पुनः ट्राफिक जाममा परियो । करिब आधा घण्टापछि मात्रै बसले रफ्तार लियो । मुग्लिङ आइपुग्गो । गाडी रोकिएन । मैले चालकलाई भनेँ, “खाना खानु पर्दैन र गुरुजी ।” उसले एक्लेफाँटमा खाने बतायो । बर्सादी झरी र ठाउँठाउँको जाम । मध्यान्ह १२ः०० बजेतिर मात्रै खाना खाने ठाउँ आइपुग्यो ।

बसका सहचालक राम्रै बानीव्यहोराका रहेछन् । स्पष्ट बोल्ने । ‘बर्साद्को समय । पानी परिहरन्छ, ठाउँठाउँमा पहिरो आइरहन्छ । तसर्थ, गाडी हत्तपत्त रोकिँदैन । साह्रै समस्या पर्यो भने भन्नुहोला है’ भन्थे ती भाइ । यात्रुहरूलाई पट्याएर नलागोस् भनेर मनोरन्जनात्मक किसिमका फिल्मी गीतका भिडियो लगाइदिन्थे ।

दमौली, पोखरा हुँदै दिउँसोको खाजाका लागि लुम्लेको एक होटेलमा गाडी रोकियो । बस बाहिर ओर्लियौँ । पानी पर्न रोकिएको थियो । हुस्सु भने ड्याम्म लागेको थियो र मौसम चिसो थियो । होटेलमा ताततातो समोसा रहेछ । खायौँ । चिया पियौँ । पर्यटकीय क्षेत्र लुम्ले । केही समय लुम्लेको दृश्यलाई स्पर्श गर्ने मौका मिल्यो । लुम्लेको हावापानी र वातावरण नुवाकोटको ककनीसँग तुलना गर्न मिल्ने रहेछ । क्षणभरमै हुस्सुले ढाक्ने, क्षणभरमै घाम लागेर चारैतिर उज्यालो देखिने । सुन्दर दृश्यको रसपान गरियो ।

बसको हर्न बज्यो । सबै यात्रुहरू बसमा चढियो । बस अगाडि बढ्यो । कास्कीपर्वत जिल्ला छुटिने नयाँ पुल हुँदै कुश्मा बजार आइपुग्यो । दश बर्ष अगाडि द्वन्द्वकाल आएँको थिए, कुश्मा बजार । त्यसबेला भन्दा अहिले निकै फरक देखियो । जताततै घरै घर । बस रफ्तारमा कुदिरहेको छ । एकैछिन्मा आइपुग्यो मालढुङ्गा पुल अर्थात् सीमाक्षेत्र, पर्वत र बागलुङको । त्यहाँ उत्रने यात्रुलाई खसालेर अगाडि मात्र बढेका थियौँ, आइपुग्यो बागलुङ बजार ।

बसबाट ओर्लियौँ र बास बस्न एउटा होटेलमा गयौँ । काजीरोशन सर स्वागत गर्न आइपुग्नुभएको रहेछ । हार्दिकता आदान–प्रदान भयो । फ्रेस भएर बजार घुम्न निस्कियौँ । घुमफिर गराउन सहयोग गर्नु भएको छ–धौलागिरी साहित्य प्रतिष्ठानका अध्यक्ष काजी रोशनले । बजार हाता अगाडिबाटै हेर्दा बस्ती खासै देखिएन । हामीले बजार अवलोकन गर्यौं गोडा थाकुन्जेल र होटल फर्कियौँ ।

काजीरोशनले हामीलाई आफ्नो घरमा लानुभयो । घरमै धौलागिरि साहित्य प्रतिष्ठानको साइनबोर्ड देखियो । वि.सं. २०४१ सालमा स्थापना भएको रहेछ उक्त संस्था । बर्सेनी विविध साहित्यिक गतिविधि गर्दै आउनुभएको छ–काजी रोशनले । अझ प्रतिष्ठानको आफ्नो भवन निर्माणका साथै संसार छाडेर जाने अग्रज साहित्यकारहरूको प्रतिमा नगरका विभिन्न सार्वजनिक स्थानमा राख्ने योजनाका साथ लागी पर्नुभएको रहेछ । उहाँको सोच, लगानशीलताबाट हामीले धेरै कुराको अनुशरण गर्न सक्ने ठान्यौँ ।

नगर भित्री बाटो पनि फराकिलो नै देखिन्छ । बीचमा डबलीजस्तो अनि घरको कुनामा मन्दिर । धेरै ठाउँमा यस्तै दृश्यहरू देखियो । बजारमा नेवार समुदायका साथै विभिन्न जातजातिको मिश्रित बसोबास रहेको रोशन सरले जानकारी दिनुभयो । कतै हाम्रा पुर्खाहरूको थाकथलो पनि यहीँ त होइन ? मेरो मनमा कुरा खेल्न थाल्यो ।

लोकतान्त्रिक चोक । चोकको बीचमा पाटेबाघको सालिक राखिएको छ । बाटोकोे बीच भागमा सबै जसो ठाउँमा मान्छेहरूको सालिक राखिन्थ्यो तर यहाँ फरक देखियो । पहिले यस ठाउँको नाम महेन्द्रचोक थियो रे । तर, जनआन्दोलन २०६२/२०६३ पछि यो ठाउँको नाम परिवर्तन भएर लोकतान्त्रिक चोक राखी तत्कालीन राजा महेन्द्रको शालिक निकालेर बाघको मूर्ति राखिएको रहेछ ।

काजी रोशनसरले अवलोकन गर्नका लागि विद्यामन्दिर पुस्तकालय लग्नु भयो । वि.स. २००३ सालमा स्थापना भएको उक्त पुस्तकालयको आफ्नो छुट्टै इतिहास छ । राणा शासन कालमा आम नागरिकले पढ्न बन्देज थियो । राणाहरूको भक्तहरूले मात्र अनौपचारिक शिक्षा प्राप्त गर्दथे । आम नागरिकको चेतनामा परिवर्तन गर्नका लागि पुस्ताकालय स्थापना गरिएको हुनुपर्छ ।

सो पुस्तकालयका संस्थापक अध्यक्ष रहेछन्, ओमप्रसाद गौचन र मेघप्रसाद वैद्य । ३५औँ अधिवेशनबाट रामप्रसाद शर्मा निर्वाचित भएका रहेछन्– अध्यक्ष पदमा । पुस्ताकालय आफ्नै भवनमा सञ्चालित रहेको रहेछ । पुस्ताकलयका र्याकमा अनगिन्ती पुस्तकरू सजिएका छन् । धार्मिक, ऐतिहासिक, साहित्य, दर्शन, लोकसेवा, शिक्षा सेवा, कानुन, विद्यालय तथा क्याम्पसका । पुस्तकालयमा बसेर पढ्ने व्यबस्था मिलाइएको रहेछ सबैलाई । घरमै पुस्तक लानका लागि पुस्तकालयले परिचयपत्र कार्ड बनाएको रहेछ । पुस्ताकालय सार्वजनिक बिदा बाहेक बिहान १० बजेदेखि ४ बजेसम्म खुल्दो रहेछ । पुस्ताकलयको आफ्नै व्यबसायिक कोठाको भाडा नै मुख्य आम्दानीको स्रोत रहेछ । त्यही सङ्कलन रकमले पुस्ताकालय सञ्चालन, कर्मचारी र अन्य खर्च समेत धान्दै आएको रहेछ । केही समय यता रूम टु रिड नामक संस्थाको सहयोगले निकैनै राहत मिलेको कुरा अध्यक्ष शम्भुप्रसाद शर्माले बताए ।

वि.सं. १९९७ मा स्थापना भएको विद्यामन्दिरका बारेमा जानकारी लिन पुग्यौँ विद्यालय परिसर तर विद्यालय बन्द भइसकेको थियो । समग्र बागलुङ जिल्लाकै शैक्षिक स्थलमध्ये जेठोको मानिँदो रहेछ । प्रयाप्त कक्षाकोठा छ तर अतिरिक्त क्रियाकलापका लागि जग्गा जमिन अभाव देखिन्छ । माध्यमिक विद्यालयसम्मको पढाइ हुने गरेको रहेछ । स्थानीय बासीको गुनासो सुनिया, “विद्यालयको स्तरोन्नति केले रोक्यो ।” पक्कै पनि यति लामो इतिहास बोकेको र आफ्नो भवन रहेको ठाउँमा सम्बन्धित क्षेत्रका प्रभावशाली व्यक्तित्वहरूको पहलमा पढाईको गुणस्तरमा बृद्घि गर्नुका साथै विद्यालयलाई अपग्रेड गराउँदा हुने हो भन्ने मनमा लाग्यो ।

वीरेन्द्र ऐश्वर्य पार्क बजार प्रवेशद्घारमै रहेको छ । खुल्ला ठाउँमा चारैतिर बारबन्देज गरिएको जनआन्दोलन २०६२/२०६३ भन्दा अगाडि उक्त पार्क सञ्चालनमा आएको थियो तर अहिले बेवास्ताका कारण व्यबस्थित हुन सकेको छैन । पार्कको स्तम्भ र बारबन्देजमा लगाइएको रङ्ग खुइलिएको छ । ठाउँठाउँमा भत्कने क्रम जारी छ । बगैँचामा झाडी पलाएको छ । बजारको मुख्य स्थलमा यस्तो बिजोग देख्दा सबैको मन कुडिँन्छ नै । रोशन सरले ‘नगरपालिकलाई पार्क व्यबस्थित गर्न र पार्कमा बितेका अग्रज साहित्यकारको मूर्ति राख्ने प्रस्ताव गरेका छौँ । नगर परिषद्ले पनि पास गरेको छ । पक्कै पनि छिट्टै कार्यान्वयन भई पार्कले मूर्तरूप लिने विश्वास छ’ भन्नुभयो ।

बजार घुमफिरमा गफिँदै जाँदा साँझ परिसकेछ । काजी रोशन सरसँग विदा मागी हामी होटेलतर्फ आयौँ । खाना खायौँ । दिनभरिको बसको यात्रा, बागलुङ बजारको घुमाइले गर्दा थाकिएछ । अब भने आरम गर्न लाग्यौँ ।

बिहान पाँच बजे मोबाइलको आर्लमसँगै उठ्यौँ । छोरा–छोरी घरमा बिहानको ७ः०० बजेसम्म सुत्ने । कर लगाएर भएपनि उठायौँँ । नुवाइधुवाई गरेर बागलुङ कालिका भगवतीको दर्शन गर्न निस्कियौँ । पैदलले हिँडेर मन्दिर गयौँ । प्रवेशद्वार भित्र पस्यौँ । शान्त । सुनसान रमाइलो वातावरण । किराफट्याङग्राको एकनासे आवाज । बाटो सफा सुग्घर । बाटोको दायाँबायाँ हरियाली दृश्य । स्वर्गको अनुभूति भयो । दर्शन गर्नका लािग मन्दिरमा गयौँ । हामीभन्दा पहिले नै धेरै दर्शालु पुगिसकेका रहेछन् ।

दर्शालुहरूमा स्वदेशीका साथमा छिमेकी भारतका धेरै पर्यटकहरूको भीडभाड देखिन्थ्यो । पूजा–पाठ गर्नलाई पनि लाइन बस्नु पर्ने । मन्दिरका बाहिरबाट दर्शन गर्नुपर्ने रहेछ । साथमा लगिएको पूजाका सामाग्री पुजारीलाई दिएपछि पुजारीले नै पूजा गरी फूल–अक्षता फिर्ता दिने रहेछन् । । कालिका भगवतीलाई प्रसिद्ध शाक्तिपीठमध्ये एक मानिन्छ । मनोकांक्षा पूरा हुने उद्देश्यले यहाँ दर्शन गर्न आउछन्— तीर्थयात्रीहरू । मन्दिरभित्र बाघको मूर्तिमाथि बिराजमान दुर्गादेवीको मूर्ति सजीव लाग्छ । भगवतीको दर्शन पश्चात् मन आनन्दित भयो । मन्दिरवरिपरि तस्बिर खिच्दै हामी एक छिन् टहलियौँ । कार्यक्रम आरम्भ हुने बेला भयो भनेर रोशन सरले फोन गरेपछि हामी त्यहाँबाट फर्कियौँ ।

पुग्नु छ कार्यक्रम स्थलतिर । बिहान ७ः०० बज्नै लागिसक्यो । ट्याक्सीद्वारा कार्यक्रमस्थल चिप्लेटी बसपार्क गयौँ । ट्याक्सीबाट झर्नासाथ आयोजक संस्थाबाट दिइएको न्यानो आतिथ्य ग्रहण गर्यौं । पुल नजिकै टेण्टमा प्लाष्टिकका कुर्सीहरु राखिएका छन् । कार्यक्रम खुल्ला स्थानमा रहेछ ।

आयोजक संस्थाले स्थानीय संघसस्थाहरूलाई मूल समारोह समितिमा राखेको रहेछ । ती संघसंस्थाले अपनत्व ग्रहण गरेर कार्यक्रमलाई भव्य बनाउन खटेको देखियो । बर्खाको दिन न हो क्षणभरमै मुसलधारे पानी परिहाल्यो । टेण्टमा बस्न नमिल्ने भयो । टेण्टभरि पानी नै पानी भयो । अब तत्कालै कार्यक्रमस्थल परिवर्त गर्नुपर्ने भयो । नजिकै भर्खर निर्माण गर्न लागिएको ट्रष्ट भवनमा तुरून्तै कार्यक्रमको तयारी गरियो । सहभागी आउने क्रम जारी थियो । प्रमुख अतिथि एवम् नगर प्रमुख जनकराज पौडेलको आगमन पश्चात् कार्यक्रम शुरू भयो । कार्यक्रम सञ्चालन गर्नु भएको थियो संस्थाका सचिव राम थापाले ।

नेपाली भाषा र साहित्यको उन्नयनमा उल्लेखनीय योगदान पुर्‍याएको भनेर मलाई कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि नगर प्रमुख पौडेलले नगद रू. १० हजार राशिसहित सम्मानपत्रका साथै दोसल्ला ओढाएर सम्मान गर्नुभयो । उक्त पुरस्कार बागलुङ मूलापनी घर भई बैदेशिक रोजगारका लागि बेल्जियममा रहनुभएका कवि दीपेन्द्र केसीद्वारा हजुरबुवा बमबहादुर के.सी. र हजुर आमा सरस्वती के.सी.को स्मृतिमा स्थापना गरिएको रहेछ । कार्यक्रममा धौलागिरी बहुमुखी क्याम्पसका उपप्राध्यापक हरिप्रसाद पाण्डेले मेराबारेमा प्रकाश पार्नुभएको थियो ।

धौलागिरि साहित्य प्रतिष्ठान, बागलुङले मलाई गरेको सम्मान सिङ्गो मेरो मातृभूमि, भाषा र साहित्यकै सम्मान हो भन्ने मैले महसुस गरेको छु । आगामी दिनमा मैले यस क्षेत्रमा अझै धेरै योगदान दिनुछ भन्ने दायित्वबोध भएर आएको छ । मान–सम्मान र पुरस्कार प्राप्त गर्न जुनसुकै मूल्य चुकाउन तयार हुने मानिसहरूको यो घनाजङ्गलमा प्रत्यक्ष रूपमा कुनै साइनो–सम्बन्ध स्थापित नभएको संस्थाबाट सरप्राइज ढङ्गले सम्मानित हुनु साँच्चिकै गौरवको कुरा हो । यसरी सम्मानित र पुरस्कृत भएर, बर्सादी दिनमा प्रिय बागलुङको न्यानो माया र सद्भावले लक्षप्पै रुझेर फर्किंदा हार्दिकता र प्रशन्नताले म त्यसै–त्यसै भावविभोर भइरहेँ….।

प्रतिक्रिया


nuwakot trishuli graphic web media service 2020

Top